دِل دَردِ غروب

شرح سند: نقشة مجلس شوراي ملّي در هنگام گشايش دورة دهم قانونگذاري
شمارة سند: 43 – 124001
تاريخ سند: 15 خرداد ماه 1314 ش.
تصاوير مرتبط: 1 -2
دهمين دورة قانونگذاري در روز پنجشنبه 15 خرداد ماه 1314 به رياست سني حاج ميرزا حسن خان اسفندياري تشكيل شد. در جلسه دوم اين مجلس، اعتبارنامه اكثر نمايندگان مورد تصويب قرار گرفت و مجلس رسميت يافت و مراسم تحليف نمايندگان نيز در جلسة پنجم آن به اجراء درآمد. در طول اين دوره دو كابينه زمام امور كشور را بر عهده گرفت كه عبارت بودند از: كابينة ذكاءالملك فروغي در 27 خرداد 1314 و كابينة محمود جم در تاريخ 13 آذر 1314. در اين دوره به علت استبداد رضا شاه، سركوبي و انحلال احزاب ، تعطيلي روزنامه ها و توقيف افراد، احزاب و فراكسيون‌هاي مشخصي فعاليت نداشتند. از وقايع مهم اين دورة قانونگذاري مي‌توان به: واقعه قيام مسجد گوهرشاد مشهد و اجراي طرح كشف حجاب به دستور رضا شاه اشاره كرد. در دورة دهم مجلس شوراي ملّي 120 قانون به تصويب رسيد كه از آن شمار است: قانون افزايش سرمايه بانك ملّي ايران از 8 ميليون ريال در بدو تأسيس به 300 ميليون ريال (مصوب 17 تير 1314) ، قانون تشكيلات موسسة راه‌آهن دولتي ايران (مصوب 12 مرداد 1314) ، قانون وكالت مشتمل بر 55 ماده (مصوب 20 شهريور 1314)، قانون كدخدايي (مصوب 20 آذر 1314)، قانون بيمه مشتمل بر 26 ماده (مصوب 7 ارديبهشت 1316) و قانون دفتر (دفاتر) اسناد رسمي مشتمل بر 65 ماده(مصوب 15 خرداد 1316). دورة دهم مجلس شوراي ملّي در روز 9 آبان 1320 خاتمه يافت. 

شرح سند: استخراج تلگراف رمز امير اسدالله اعلم(نخست وزير وقت) به استانداري فارس درمورد دستگيري حضرت امام خميني(ره) و آيت‌اله العظمي قمي در روز 15 خرداد و لزوم سركوبي افراد معترض به اين امر.
شماره سند: م.ب 20-5
تاريخ سند: 1342ش.
تصاوير مرتبط: 1 -
پس از تصويب لايحة انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي در مورخة 14/7/1341 توسط هيات دولت كه از مفاد آن، حذف قسم به قرآن كريم براي نمايندگان و حذف قيد اسلام براي انتخاب شوندگان بود، مراجع قم از جمله حضرت امام خميني(ره) تصميم گرفتند تا تلگرافي خطاب به نخست وزير وقت (امير اسداله اعلم) ارسال و اعتراض خود را به شاه برسانند. نخست وزير در تاريخ 10/8/1341 تصويبنامه را ملغي اعلام نمود و مراجع تقليد نيز طي اعلاميه‌هايي پايان غائله را اعلام و از مردم تشكر كردند. از سوي ديگر در تاريخ 30/10/1341 برابر اقدامات جديد دستگاه حاكمه مبني بر اعلام "اصول انقلاب سفيد شاه و مردم" و دستور برپايي رفراندم براي تصويب آن، بار ديگر حضرت امام خميني(ره) و علماي طراز اول قم در اعتراض به آن اعلاميه‌اي منتشر نمودند. در تاريخ 4/11/1341 حضرت امام خميني(ره) در پيامي نسبت به عواقب انقلاب سفيد شاه هشدار داد، و در تاريخ 7/11/1341 با درخواست علماي قم، روحانيون و ائمه جماعات از رفتن به مسجد و اقامة نماز جماعت خودداري كردند. متعاقب آن، روز اول فروردين سال 1342ش. از سوي ايشان و ديگر مراجع اعلام عزا شد و دليل آن نيز مصيبت وارده به مسلمين براثر تصويب و اجراي مواد به اصطلاح انقلاب سفيد شاه بود.
در روز عزاداري شهادت امام جعفر صادق(ع) به تاريخ 2/1/1342 در مجلسي كه به همين مناسبت در مدرسة فيضية قم برپا شد، كماندوها با هجوم به آن مجلس كه توسط آيت‌اله گلپايگاني برپاشده بود، طلاب را به خون و خاك كشيدند. با محكوم نمودن اين عمل شنيع توسط حوزة علمية قم، حضرت امام خميني(ره) در روز 13/3/1342 نطق تاريخي خودشان را مدرسة فيضيه ايراد و درآن ابهت و قدرت شاه را درهم شكستند. نيروهاي امنيتي در تاريخ 15/3/1342 با استفاده از تاريكي شب و خواب بودن مردم، حضرت امام خميني(ره) و چند تن از علماء ديگر را دستگير و تظاهرات مردم را در اعتراض به اين دستگيري درهم كوبيدند.